Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Dünya yörüngesindeki uzay çöpü miktarının tehlikeli seviyelere ulaştığını duyurdu. 2025 Uzay Ortamı Raporu, çalışmayan uydular ve parçaların aktif uyduları sayıca geride bıraktığını gösteriyor. Bu durum, "Kessler sendromu" olarak bilinen ve zincirleme çarpışmalara yol açabilecek bir senaryoyu tetikleme riski taşıyor. Çarpışmalar sonucu oluşan yeni enkazlar, daha fazla çarpışmaya ve artan uzay çöpü yoğunluğuna neden olacak bir döngü başlatabilir. Bu durum sadece uzay araçlarına zarar vermekle kalmayacak, bazı yörüngeleri uzun süreli olarak kullanılamaz hale getirebilir. ESA, yeni enkaz oluşumunu önlemenin artık yeterli olmadığını, mevcut uzay çöpünün aktif olarak temizlenmesi gerektiğini vurguluyor. Dünyanın geleceği için bu konuya dair küresel iş birliği şarttır.

Tehlikenin Boyutu: Ne Kadar Uzay Çöpü Var?

ESA verilerine göre, Dünya yörüngesinde çapı 10 santimetreden büyük yaklaşık 54 bin nesne bulunuyor. 1 ila 10 santimetre arasındaki parçaların sayısının ise yaklaşık 1,2 milyon olduğu tahmin ediliyor. En tehlikelisi ise, 1 milimetre ile 1 santimetre arasında yaklaşık 130 milyon parça uzay çöpü yüksek hızda yörüngede dolaşıyor. Bu küçük parçalar bile Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) veya Hubble Uzay Teleskobu gibi değerli uzay araçlarına ciddi hasar verebilir. Bu parçaların hızları oldukça yüksek olduğundan, küçük bir parçanın bile büyük bir hasara yol açma ihtimali bulunmaktadır. Dünya'nın etrafındaki bu tehlikeli kalıntılar, uzun vadede uzay çalışmaları için büyük bir engel teşkil etmektedir. Bu nedenle, bu konuda acil önlemler alınması gerekmektedir.

Uzay Çöpü Oluşumunun Nedenleri

Uzay çöpü oluşumu sadece çarpışmalarla sınırlı değil. Roketlerin patlaması, uyduların parçalanması ve uzun süreli yıpranma gibi faktörler de yeni enkaz parçaları oluşturuyor. 2024 yılında gerçekleşen 11 plansız parçalanma olayı, 2.600'den fazla yeni uzay çöpü parçası üretti. Bu parçaların yörüngeden çıkıp atmosfere girerek yanması da garanti edilemiyor. Kontrolsüz bir şekilde artan bu çöpler uzay faaliyetlerini tehlikeye atıyor. Bu duruma karşı küresel bir önlem alınması oldukça önemlidir.

Çözüm: Küresel İş Birliği ve Kontrollü Girişler

ESA, 2024 yılında yörüngeden kontrollü biçimde çıkarılan roket ve uydu sayısındaki artışın olumlu bir gelişme olduğunu belirtiyor. 2023 öncesindeki standartlara göre, alçak Dünya yörüngesindeki roketlerin yaklaşık %90'ı 25 yıl içinde yörüngeden ayrılıyor; ancak 2023'te uygulanan daha sıkı beş yıllık standartla bu oran %80'e yükseltildi. Ancak, bu olumlu gelişmelere rağmen, yörüngedeki uzay çöpünün temizlenmesi ve gelecekteki risklerin azaltılması için küresel iş birliği şart. Aktif önlemler alınmazsa, insanlık için vazgeçilmez önemdeki yörünge alanlarının kullanımı tehlikeye girebilir. Bu tehlikeyi önlemek için uluslararası işbirliğine ihtiyaç vardır.